Van achterdocht naar paranoïde waanvoorstelling

Achterdocht ligt ten grondslag aan veel ongemakken, en weinig ziekten zijn zo populair als 'sociale fobie'. Langs een continuüm, dat ongecontroleerd kan worden, varieert achterdocht van verlegenheid tot delirium, van ongemak, dat de kwaliteit van leven niet ernstig in gevaar brengt, tot openlijke pathologie, met belemmerende effecten op het dagelijks leven.
Degenen die angst vermoeden, zonder gegrond bewijs, alleen op basis van eenvoudige aanwijzingen, echt of verondersteld, dat een persoon, een gebeurtenis of een hogere entiteit (God, bestemming, lot ...) leidt tot schade of gevaar voor iemands persoon of voor je eigen interesses. De achterdochtige houding is die van iemand die de werkelijkheid met angst en vijandige gevoelens waarneemt, gerijpt, deze, uit negatieve ervaringen die werkelijk zijn geleefd of zelfs maar zijn ingebeeld.

Degenen die vermoeden worden gedwongen om altijd waakzaam te zijn, klaar om zich te verdedigen tegen iets dat elk moment kan gebeuren. En het "iets" is altijd negatief. De paranoïde heeft de zekerheid dat zijn vermoeden zinnig en terecht is: hij heeft niet de twijfels die typerend zijn voor het obsessieve, hij heeft onwrikbare zekerheden. Het is precies twijfel versus zekerheid die de onderscheidende factor vormt tussen obsessieve ideeën en een paranoïde. Zekerheid is de bron van paranoïde denken, dat subjectieve kennis omzet in objectieve, dat wil zeggen in absolute waarheid.

Veel geleerden (Fischhoff, Thinès, Costall, Butterworth enz.) hebben benadrukt hoe de menselijke geest de neiging heeft om zekerheid te 'zien' in plaats van onzekerheid. De mens moet in feite de twijfel en angst die dit met zich meebrengt helen, zichzelf verankeren in de schijnbare zekerheid die een zekerheid, zelfs verondersteld, met zich meebrengt.

Alles wordt rationeel geïnterpreteerd met een enkele categorische logica, wat een gestructureerd geloof oplevert dat niet geverifieerd hoeft te worden, maar alleen bevestigd. De zekerheid van de kwade trouw van anderen ondersteunt achterdochtig, vermijdend of agressief gedrag dat onvermijdelijk wantrouwen of agressie bij de gesprekspartner aanwakkert: het bewezen bewijs dat iemands vermoedens gegrond zijn!

paranoia het wordt per definitie gekenmerkt door wantrouwen in de relatie tussen zichzelf en anderen. De mengeling van angst en twijfel, die overgaat in wantrouwen en achterdocht, soms gekruid met boosheid en/of schaamte, kan zich uiten in drie reacties:

de reactie van degenen die zich van tevoren verdedigen, met vermijding of isolement;
van degenen die zichzelf verdedigen door aan te vallen, zowel verbaal als fysiek;
van degenen die ijlen.

La poging tot oplossing (d.w.z. de disfunctionele gedachte en/of het gedrag dat de proefpersoon handelt, in de overtuiging dat dit de beste reactie is om in die situatie te worden gebruikt) fundamenteel en typisch, die de structuur van de paranoïde stoornis ondersteunt - volgens wat uit ons onderzoek naar voren kwam - is de verwachte of overmatige verdediging jegens anderen.
Dat wil zeggen, de persoon reageert overdreven op de geringste provocatie zoals hij die voelt, of decodeert, als een agressie, of hij neemt op een kwalitatief onjuiste manier iets waar dat in feite noch een agressie noch een weigering is.

Paranoia van jezelf. Paranoïde zekerheid kan niet alleen de relatie tussen Zelf en Anderen beïnvloeden, maar ook de relatie die de persoon met zichzelf heeft. Mensen die in deze variant vallen, voelen zich constant fout en wat ze ook doen, ook al is het positief, zal negatief worden ervaren: voor hen "succes is nul en falen is dubbel". De stemming is vaak neerslachtig, als gevolg van een lineair en vooral veilig idee: "Ik kan me niet vertrouwen."

de waan. De persoon verdedigt zich tegen iets dat niet bestaat, behalve in zijn geest (hij vermoedt complotten, ziet overal vijanden, vangt aanwijzingen waar er geen zijn). De paranoïde waanvoorstelling construeert een verzonnen werkelijkheid die het concrete effect produceert dat je jezelf verdedigt tegen iets dat er niet is.

Het verschil tussen gezondheid en psychische pathologie - tussen achterdocht - opgevat als een gewoonte van achterdocht - obsessief wantrouwen en overgaan in een volslagen delirium - zit dan eerder in een kwantitatieve toename dan in het kwalitatieve verschil van disfunctioneren. Dezelfde "mechanismen", in verschillende doses, creëren disfunctionele of ronduit psychopathologische beelden die verschillende, gerichte, op maat gemaakte interventies vereisen.
Ook voor deze aandoening / pathologie tonen de resultaten in feite de grotere efficiëntie en effectiviteit van dit interventiemodel in vergelijking met de gevarieerde "markt" van psychotherapie, wat bevestigt wat al is gepubliceerd met betrekking tot andere pathologische gebieden.

Dr. Emanuela Muriana (officiële psychotherapeut van het Centrum voor Strategische Therapie)
Dr. Tiziana Verbitz (officieel psychotherapeut van het Centrum voor Strategische Therapie)

Bibliografie:
Muriana E., Verbitz T. (2017), Als je paranoïde bent, ben je nooit alleen, Alpen.
Muriana E., Verbitz T., Pettenò L., (2006), De gezichten van depressie, Ponte alle Grazie
Muriana E., Verbitz T., (2012), Psychopathologie van het liefdesleven, Ponte alle Grazie.
Nardone G., Balbi E., (2007), Zeil de zee zonder medeweten van de lucht, Ponte alle Grazie.
Nardone G., G. De Santis (2011), Cogito ergo ik lijd, Ponte alle Grazie.
Nardone G. (2014), De kunst van het liegen tegen jezelf en tegen anderen, Ponte alle Grazie
Zoja L., Paranoia. (2011), De waanzin die geschiedenis maakt, Bollati Boringhieri.
Wittgenstein L. (1999), Over zekerheid. De filosofische analyse van het gezond verstand, Einaudi.