Angst, angst, paniek

Een belangrijk punt om op te helderen is de frequente verwarring tussen angst en angst, of zelfs de inversie van het psychofysiologische proces dat de perceptie van een bedreigende stimulus koppelt aan de fysiologische reactie van activering van het organisme op deze sensatie. Angst is een perceptie die fysiologische reacties activeert, waarvan de meest directe de toename van de hartslag, ademhalingsfrequentie en elektro-galvanische reflex is, die het organisme in de orde van duizendsten van een seconde activeert tot vluchten of vechten.

Wanneer de verzameling van deze reacties het wordt voor een langere tijd bewaard van de onmiddellijke reactie op de stimulus, wordt gedefinieerd angst. Daarom is angst geen pathologische reactie, maar de natuurlijke activeringsreactie
van het onderwerp tot een gevoel van dreiging. Het wordt pas pathologisch als het de drempel van functionaliteit overschrijdt,
het organisme naar een echte psychofysiologische kanteling leiden: paniek.

Soms wordt bij proefpersonen die herhaaldelijk paniekaanvallen hebben ervaren een gezonde activering van angst ervaren met angst omdat het wordt geïnterpreteerd als een opmaat naar een psychofysiologische escalatie die leidt tot de paniekaanval. In andere gevallen kan angst constant hoog zijn vanwege verschillende soorten stressoren.

Het individu voelt een permanent gevoel van dreiging uit angst dat de aandoening elk moment in paniek kan uitbreken. Angst en angst beïnvloeden elkaar dus circulair, het een is het gevolg van het ander, maar het gevolg kan weer een oorzaak worden. Wat echter het verschil maakt, is dat als je leert om met angst om te gaan, je ook angst onder controle krijgt, terwijl je angst niet wegneemt als je alleen angst probeert te verminderen. Zoals de bekende neurowetenschapper Antonio Damasio schrijft: als een persoon met pathologische angst wordt verdoofd in de zijn angstreacties, wordt fysiologische activering geblokkeerd, maar de perceptie van angst wordt niet geëlimineerd. Het is alsof je iemand in het gips werpt en hem vervolgens blootstelt aan bedreigende prikkels; hij zal niet in staat zijn om te reageren, maar hij zal angst voelen (bovendien leidt sedatie met medicijnen door middel van anxiolytica meestal na een paar maanden tot paradoxale effecten, waardoor angst wordt gevoed in plaats van verminderd).

We kunnen ook een ontspanningstechniek leren: deze beheerst, mits toegepast bij een aanval van angst, mijn reactie, maar verandert mijn waarneming niet. Het klinische onderzoek naar de behandeling van fobische stoornissen en paniekaanvallen heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van strategische korte therapieprotocollen die zijn toegepast op tienduizenden gevallen in alle delen van de wereld met beslist grote successen: in
meer dan 96% van de gevallen bereikte de totale uitroeiing van de aandoening binnen enkele maanden. Dit laat zien hoe het effectief overwinnen van de invaliderende angst en angst boven een bepaalde drempel een verandering vereist in de perceptie van het onderwerp met betrekking tot wat als beangstigend wordt ervaren, waardoor de fysiologische parameters van activering van het organisme binnen de functionele drempels opnieuw worden uitgelijnd.

Deze toestand, of de transformatie van wat beangstigend is in iets beheersbaars, herstelt het gevoel van controle over zichzelf en over de omstandigheid die hij vreest. Bovendien wordt het angstmechanisme binnen een drempel gehouden, zodat een nuttige en gezonde adaptieve activering aan de omstandigheid blijft.

George Nardone
(mede-oprichter en directeur van het Strategisch Therapie Centrum)
gebaseerd op het boek Angst voor beslissingen (2014)