Psychopillen: psychofarmaca gebruiken op een ethische en strategische manier

Een op de vijf Italianen slikt psychiatrische medicijnen voor een totale kostprijs die alleen al in Italië meer dan 3 miljard en 300 miljoen euro bedraagt. Een echte hausse in de verkoop van psychofarmaca die nu worden voorgeschreven en ook worden gebruikt om de normale moeilijkheden, angsten en ongemakken van het dagelijks leven te beheersen.

De neiging om elke negatieve emotie of gevoel dat typerend is voor onze welzijnsmaatschappij te medicaliseren, leidt steeds meer tot de illusie dat de "gezonde" existentiële toestand die van "geluk ten koste van alles en te allen tijde" is en dat degenen die niet leven in deze toestand een psychologisch, of erger nog, biologisch probleem hebben dat moet worden gecorrigeerd met een medicijn.

Sinds enkele jaren zijn we getuige van de onstuitbare en alarmerende trend van om het idee van geestesziekte uit te breiden tot een toenemend aantal aspecten van het menselijk leven. dus praktisch niemand van ons kan als 'gezond' worden beschouwd volgens de nieuwste versie van de zogenaamde 'Bijbel van de psychiatrie', de DSM-5. Als we de criteria van deze handleiding volgen, lijkt bijna 25% van de bevolking minstens één keer in zijn leven aan een psychische stoornis te lijden.

Hier is dan dat de reactie van rouw om het verlies van een geliefde een depressie wordt, verlegenheid een sociale fobie wordt, het levendige en opstandige kind dat de leraar niet kan bevatten het zieke kind wordt dat moet worden behandeld, bij voorkeur met een psychotrope drug die het zal hem in een modelstudent veranderen.

Het vertrouwen in de vooruitgang van de geneeskunde die typisch is voor onze eeuw, aangewakkerd en tot overmaat versterkt door de economische belangen van de farmaceutische industrie, doet steeds meer geloven dat er een psychopil is om elk ongemak op te lossen en tegelijkertijd dat elk ongemak kan worden overwonnen, alleen dankzij een psychopil.

In werkelijkheid is dit niet het geval: niet alle emotionele, relationele en psychische aandoeningen zijn ziekten waarvoor medicamenteuze behandeling vereist is. In feite kunnen medicijnen overbodig zijn, zo niet schadelijk, als ze worden gebruikt om aandoeningen te behandelen die niet tot de 'biochemische' sfeer van het individu behoren, maar tot de complexe reeks relaties die de persoon heeft met zichzelf, anderen en de wereld.

In de woorden van de vader van de geneeskunde, Hippocrates, "similia similibus curantur" (vergelijkbare dingen worden genezen door soortgelijke dingen): als een probleem wordt gegenereerd op een familie-, cultureel, sociaal, interpersoonlijk niveau, is de beste manier om ermee om te gaan op hetzelfde niveau handelen; integendeel, als het probleem biologisch wordt gegenereerd, zal de bevoorrechte behandeling de psychofarmacologische zijn.

In dit kielzog hebben de resultaten van het laatste wetenschappelijke onderzoek aangetoond dat het medicijn het vertegenwoordigt het centrale deel van de genezing alleen in enkele zeer ernstige situaties, zoals in gevallen van psychose, bipolaire stoornis of ernstige depressie. In alle andere gevallen is psychotherapie, en niet psychofarmaca, de voorkeursbehandeling. Dit geldt bijvoorbeeld voor alle zogenaamde "angststoornissen" (paniekaanvallen, obsessies en dwanghandelingen, fobieën, hypochondrie, enz.). In feite ligt aan de basis van deze stoornissen niet een abnormaal functioneren van de angstige reactie, zoals hun naam doet vermoeden, maar een verandering in de perceptie van angst voor bepaalde situaties (intern of extern) die een angstige reactie veroorzaken.

Zoals ook benadrukt door neurowetenschapper Joseph LeDoux, kan het medicijn angstige reacties remmen, maar het kan de perceptie van angst niet veranderen. Een interventie die effectief en efficiënt wil zijn, kan zich dus niet beperken tot het blokkeren van de angstige reactie, maar moet ingrijpen op de angstige perceptie van de persoon. In deze gevallen kunnen psychiatrische medicijnen de situatie zelfs verergeren, wanneer de persoon ze als "krukken" gebruikt en daardoor steeds minder in staat is om alleen te "lopen".

Hetzelfde geldt voor eetstoornissen (anorexia, boulimia, braken en eetaanvallen) waarbij internationale richtlijnen psychotherapie (individueel of familie afhankelijk van de situatie) aangeven als de meest effectieve behandeling zonder de noodzaak om toevlucht te nemen tot psychotrope medicijnen. De therapieën die het meest effectief zijn gebleken voor de behandeling van deze aandoeningen, in het licht van de meest recente wetenschappelijke gegevens, zijn cognitieve gedragstherapie en korte strategische therapie.

Ten slotte mogen we niet vergeten dat op psychologisch gebied het woord 'genezen' vaak door elkaar wordt gebruikt om te verwijzen naar het concept 'genezing', opgevat als de totale oplossing van een aandoening, in plaats van alleen het 'beheer' van de symptomen ervan.
Psychotrope geneesmiddelen behoren in feite tot de categorie van "symptomatische" en niet-curatieve behandelingen, dat wil zeggen, ze zijn niet in staat om psychische stoornissen te "genezen", maar zijn, afhankelijk van het geval, geconfigureerd als interventies die gericht zijn op het "beheren" van de symptomen of ondersteuning van het genezingsproces, die echter plaatsvindt dankzij andere soorten interventies, zoals psychotherapeutische.

Maar "genezen" en "beheren" zijn natuurlijk niet hetzelfde, en de professional die een ethische en strategische positie wil innemen ten opzichte van patiënten, moet daarom waar mogelijk voorrang geven aan interventies die kunnen leiden tot de totale uitroeiing van de aandoening en re- vaststelling van de toestand van het welzijn van de persoon. Alleen wanneer, in "wetenschap en geweten", genezing niet haalbaar lijkt te zijn, zal het belangrijk zijn om toevlucht te nemen tot behandelingen die u in staat stellen de aandoening op de meest effectieve manier te beheersen of te bufferen.

Zoals beweerd door de grote psychiater Philippe Pinel "Het is een niet onbelangrijke kunst om medicijnen op de juiste manier toe te dienen, maar het is een belangrijker kunst om te weten wanneer je ze helemaal niet moet toedienen'.

Dr. Roberta Milanese (psychotherapeut, docent en officieel onderzoeker van het Centrum voor Strategische Therapie)

Bibliografie:
Caputo, R. Milanese (2017), Psychopillen. Voor een ethisch en strategisch gebruik van drugs, Ponte alle Grazie, Milaan.